Waarom
Eind 2022 werd besloten de stichting Heritage Retrievers als nieuwe innovatieve Rotterdamse erfgoedorganisatie op te richten. De stichting zal zich gaan focussen op persoonlijke archieven en het publiek gaan meenemen aan de hand van persoonlijke verhalen uit de recente (Rotterdamse) geschiedenis. We gaan ons daarbij in eerste instantie richten op een publiek tussen de 30 en 55 jaar oud.
Heritage Retrievers gaat als erfgoedorganisatie niet opereren vanuit nostalgische gedachten, dat vroeger alles beter was. Hoewel dat soms ook wel leuk kan zijn. Wij zijn juist geïnteresseerd in nieuwe ontwikkelingen van onze stad. Een internationale stad op het gebied van wetenschap, gezondheidszorg, sport, transport, kunst en cultuur. We willen begrijpen wat er vooraf ging aan de huidige culturele ontwikkelingen van onze stad.
We richten ons op jongere Rotterdammers die vaak nieuwsgierig zijn naar hun lokale roots. Zij realiseren zich vaak niet dat wat zij in hun jeugd in Rotterdam hebben meegemaakt, inmiddels ook lokaal cultureel erfgoed aan het worden is.
Na het bouwen van een nieuwe stad in beton en baksteen volgde een nieuwe generatie die de stad ook in cultureel opzicht weer opbouwde. De stad zocht en vond een nieuwe identiteit. De stad van waaruit men vertrok, waarin men geboren werd of op latere leeftijd terecht kwam. Een nieuwe generatie, divers, onderscheidend, innovatief op talrijke gebieden, de tijd vooruit en hard werkend.
Gedurende de afgelopen decennia zagen we op het gebied van cultuurpolitiek verschillende tendensen. Uiteenlopende ideeën over geografische spreiding van cultuur, participatie, culturele diversiteit, kunstzinnige vorming, cultureel ondernemerschap, beoordelen en adviseren van kunstenaars en culturele instellingen wisselden elkaar af. We leerden daarvan, dat we als betrokkenen bij het erfgoed onszelf moeten blijven, dat we onze plannen niet moeten toeschrijven naar criteria die overheden en fondsen op een bepaald moment willen horen. We willen consistent zijn en blijven. Tijdloos, niet modieus, geworteld in de samenleving en niet opererend in een van boven af opgelegd denkkader.
Belang van persoonlijke archieven
Geschiedenissen bevinden zich niet uitsluitend in zuurvrije dozen van archieven, in bibliotheken of museumdepots. Juist door te zoeken buiten de institutionele bewaarplaatsen worden verhalen gevonden die ons perspectief op de wereld verrijken. Archieven uit particuliere bron verbreden ons beeld van de samenleving als geheel. Thuis op familiebijeenkomsten worden de oude foto’s en documenten doorgebladerd en komen de anekdotes los.
Publiek meenemen aan de hand van persoonlijke verhalen
Binnen de erfgoedsector hebben wij de afgelopen jaren veel ervaring opgedaan met het boven water halen van particuliere archieven. Als er door verhuizingen of overlijden opgeruimd moet worden, weten mensen ons te vinden. Het afgelopen jaar droegen we schenkingen over aan Museum Rotterdam en het NIOD.
Voor projecten met specifieke thema’s gaan we actief op zoek naar mogelijke bronnen. In de media roepen wij mensen op om met ons contact op te nemen. Daarnaast benaderen we mensen uit onze netwerken en we organiseren inzameldagen. Er zit dan een doorgewinterd team (ook medewerkers van het Stadsarchief) klaar om het materiaal te bekijken, te scannen, te metadateren, te annoteren en een overeenkomst over het auteursrechtelijk gebruik overeen te komen. Hierna kan men het materiaal gelijk weer mee nemen.
Aan de hand van een goed voorbereidde vragenlijst interviewen ervaren vrijwilligers de aanbieders over waar en wanneer de foto’s zijn gemaakt, wie er staan afgebeeld en wat wellicht de aanleiding was voor het maken van de foto. Bijvoorbeeld een jubileum, verjaardag, vakantie, werk. Van ongedateerde foto’s wordt een periode vastgesteld. Bij degenen die de foto’s aanleveren zal veel informatie bekend zijn die voor hen evident is, maar niet wordt uitgesproken. Daarover zullen onze interviewers moeten dóórvragen.
Indien het zeer bijzonder materiaal betreft, zullen medewerkers van Stadsarchief Rotterdam de aanbieders vragen of zij bereid zijn het materiaal af te staan en aan de stadscollectie van Stadsarchief Rotterdam. Zodat dit materiaal veilig, duurzaam en onder de juiste klimatologische omstandigheden bewaard kan worden.
We gaan letterlijk op zoek naar verhalen. Waarbij wij geïnteresseerd zijn in de achtergrond van de maker (beroeps- of amateurfotograaf) en de achtergrond van de familie. Bij de selectie spelen de uitgebreidheid, de technische kwaliteit en de zeggingskracht van de foto’s en de hoeveelheid beschikbare achtergrondinformatie een belangrijke rol.
Recentelijk deden we dat, als Impulsando, met boeken en web-expo’s als Pietje, een Rotterdamse jongen, Levensbrieven van vader en met het in ontwikkeling zijnde project Oorlogsdagboeken van opa Houmes.
Mensen worden graag meegesleept door een persoonlijk verhaal, ook als ze die persoon nooit hebben gekend. Het is in de media al langer gebruikelijk, dat mensen hun eigen verhalen vertellen of dat verhalen verteld worden aan de hand van een persoon. In de erfgoedwereld wordt dat nu ook steeds meer overgenomen. Wanneer we individuele mondelinge geschiedenissen ondersteunen met systematisch verzamelde beelden en documenten, kan oral history telling zich wellicht doorontwikkelen als instrument voor communities om de eigen geschiedschrijving toegankelijk te maken en met elkaar te delen.
Heritage Retrievers wil zich inspannen om de vergrijzing onder belangstellenden voor erfgoed tegen te gaan. Omdat we met name een jonger publiek willen bereiken, gaat de door ons te verzamelen content aansluiten op de beleving van ‘oudere jongeren’ tussen de dertig en vijftig jaar oud. Met bewust veel aandacht voor het erfgoed van die generaties. Zo hebben we bij de kwartiermaker Nieuwe Stadsmuseale Functie een voorstel neergelegd om door middel van een themajaar aandacht te besteden aan de Rotterdamse jaren negentig. We hopen dat onze lokale pilots een landelijke voorbeeldfunctie krijgen. We gaan zoeken, testen, evalueren, dit alles in nadrukkelijke samenwerking met de bestaande erfgoedwereld.
Hoe dat te bereiken?
Wij gaan de verhalen met elkaar delen in exposities op onze website en sociale media. We willen onze website door ontwikkelen, beter vormgegeven, beter doorzoekbaar en gebruiksvriendelijker maken. We willen daar experts voor inschakelen en zullen daar separate specifieke fondswerving voor gaan opstarten. Zo mogelijk gaan we ook fysieke tentoonstellingen ontwikkelen, op openbare plekken waar al veel publiek komt. We willen verdergaan met het doen uitgeven of in eigen beheer uitgeven van boeken. Om de band met de achterban te versterken en publiciteit te genereren, zullen we publieksevenementen als lezingen, openingen en officiële overdrachten organiseren.
We ambiëren een professionele organisaties met op sleutelposities ervaren teamleden (betaald of als vrijwilliger). Onervaren vrijwilligers kunnen additioneel worden toegevoegd als ze door betaalde professionals voldoende begeleid kunnen worden. We gaan geen eigen tentoonstellingsruimte ambiëren. Ons beleid richt zich er op om per project, teneinde een zo breed en groot mogelijk publiek te kunnen bereiken, samen gaan werken met locaties van onze partners.
Heritage Retrievers, een ontwikkeling
Eind 2022 besloot Evan van der Most van zijn eenmansbedrijf Impulsando een stichting te maken. Impulsando werd in 2021 door Evan van der Most geregistreerd als eenmansbedrijf bij de Kamer van Koophandel met als activiteitenomschrijving: Het archiveren, het zichtbaar en het toegankelijk maken van persoonlijke geschiedenissen en het tot stand brengen van fora waar kennis en ervaring op dit gebied kunnen worden toegevoegd. De trend was dat ook zzp’ers als maatschappelijk ondernemer subsidieaanvragen konden indienen. Maar Impulsando is in korte tijd uitgegroeid tot een team, het is geen eenmansbedrijf meer en de leden van het team willen gezamenlijk werken aan de continuïteit van de organisatie op langere termijn. Inmiddels blijkt ook dat voor sommige aanvragen een stichtingsvorm wel noodzakelijk is. Daarom hebben we besloten de activiteiten van Impulsando onder te brengen in een nieuw op te richten stichting onder de naam van Heritage Retrievers. Een naam die wat ons betreft goed weergeeft waar de organisatie voor staat.
Doelstelling
De stichting Heritage Retrievers stelt zich ten doel het vinden van, onderzoeken, beschrijven en verzorgen van alle soorten documenten en informatiestromen die betrekking hebben op particuliere levensverhalen, voorts deze documenten en informatiestromen op alle mogelijke manieren toegankelijk te maken voor een breed publiek, met een accent op het op aantrekkelijke wijze vertellen van verhalen over de persoonlijke geschiedenissen van personen en families in Nederland en zijn vroegere koloniën, buiten de kaders van de institutionele archiefwereld.
